Historia manufaktury w Lubartowie

Dzbanek myśliwski Portret Henryka Łubieńskiego Portret Klementyny z Sanguszków Małachowskiej Pałac w Lubartowie

Historia miasta Lubartowa – pierwotnie zwanego Lewartowem-  sięga połowy XVI wieku, kiedy to Piotr Firlej z Dąbrowicy,  dnia 29 maja 1543 r. otrzymał od  króla Zygmunta Starego przywilej, zezwalający na  założenie miasta. Miasto położone na terenach wsi Łucka i Szczekarków otrzymało nazwę Lewartów, od herbu rodu Firlejów – „Lewart”.

W ciągu następnych wieków  miasto kilkakrotnie zmieniało właścicieli.

Dwieście lat później w połowie XVIII wieku, król August III, na prośbę ówczesnego właściciela miasta – Pawła Karola Sanguszki – potwierdził przywilejem z dnia 22 listopada 1744 r. prawa miejskie, zmieniając  nazwę miasta na Lubartów oraz nadając herb. Nowa nazwa miasta nawiązywała do domniemanego protoplasty rodu Sanguszków – Lubarta. Miasto do 1839 r. było w rękach rodziny Sanguszków

III rozbiór Polski spowodował, że Lubartów znalazł się w zaborze austriackim. Od 1809 r. przynależał do Księstwa Warszawskiego, a następnie od 1815 r. do Królestwa Polskiego.

W dniu 25 czerwca  1839 roku dobra lubartowskie od Klementyny z Sanguszków Małachowskiej nabył Henryk Łubieński, finansista, przemysłowiec, wiceprezes Banku Polskiego.

W roku 1839  Henryk Łubieński zdecydował się na założenie w Lubartowie manufaktury fajansu. Współwłaścicielem był jego bratanek Paweł Łubieński. W 1841 r. jedynym już właścicielem był Paweł Łubieński, po wykupieniu udziałów  swego stryja Henryka za sumę 60 000 złp. Nieruchomości wytwórni znajdowały się w stajniach oraz dawnych spichlerzach dworskich.

Przez pierwsze lata, do ok. 1843 r., manufakturę prowadził Saksończyk Robert Wendler. W dalszych latach zakładem kierował Teodor Mattschas.

Wkrótce po założeniu manufaktury, w 1845 r., dobra lubartowskie wraz z wytwornią zajęte zostały przez Bank Polski, wskutek zarzutów jakie postawiono Henrykowi Łubieńskiemu. Dotyczyły one niegospodarności i w konsekwencji strat na jakie naraził on Bank będąc jego wiceprezesem. Sytuacja finansowa zakładu była już na tyle zła, że w 1850 r. podjęto decyzję o jego likwidacji.

Kamionkowe i fajansowe wyroby lubartowskie mają swój specyficzny, niepowtarzalny styl. Wytwarzane tu talerze, talerzyki, plecione koszyki, koszyczki, wazy, wazoniki czy inne naczynia charakteryzują się jednotonową barwą – białą, szarą, kremową, brunatną, brązową w różnych odcieniach a nawet czarną. Ich interesującą, niepowtarzalną dekorację stanowią elementy plastyczne w postaci różnorodnych motywów. Wytwarzano również wyroby o charakterze rzeźby jak np. postacie ludzkie czy zwierzęta (przy czym ulubionym wzorem były psy).

 

KOLEKCJA LUBARTOWSKA

Historia manufaktury w Lubartowie