Zarys dziejów fabryki wag Wilhelma Hessa
Wilhelm Hess urodził się w 1848 roku w czeskiej miejscowości Luzi, powiat Wysokie Myto. Mając 15 lat wyjechał do Stanów Zjednoczonych do przebywającego tam brata Franciszka, podejmując się różnych zajęć, między innymi pracował w zakładach wytwarzających wagi w Chicago oraz Buffalo. Przebywając w Stanach zawarł związek małżeński ze swa rodaczką Elżbietą z Ciżków. Państwo Hessowie powrócili do Ojczyzny.
Nie znajdując warunków do rozwinięcia swych aspiracji zawodowych Wilhelm Hess zdecydował o wyjeździe do Kijowa. Trasa przejazdu wiodła przez Lublin, gdzie rodzina zatrzymała się ze względu na chorobę córki. Będąc zmuszony do zapewnienia bytu swej rodzinie, W. Hess otworzył zakład naprawy wag przy ulicy Ruskiej. Wkrótce rozpoczął tam produkcję wag korzystając z doświadczenia zdobytego w Stanach Zjednoczonych. Produkowane wagi ze względu na ich nowoczesność i jakość cieszyły się tak dużym popytem, że rodzina Hessów postanowiła już na stałe związać swe losy z Lublinem. W 1878 r. zakupiono nieruchomość przy ulicy Lubartowskiej, w kolejnych latach zakupując dalsze, położone po obu stronach ulicy Lubartowskiej. Produkcję wag rozpoczęto w 1879 r., istniała wtedy stolarnia i kuźnia. W końcu XIX wieku w budynkach fabryki mieściły się już: ślusarnia, odlewnia, stolarnia, kuźnia, wydział mechaniczny, modelarnia, montażownia, malarnia, kotłownia oraz magazyny.
W najlepszym dla zakładu okresie, lata 1910 – 1914, zatrudniano do 1200 pracowników. W fabryce istniała stołówka zakładowa, tani sklep, kasa oszczędnościowo – kredytowa, bezpłatny dostęp do opieki lekarskiej.
W zakładzie produkowano wagi dziesiętne, setne, osobowo - lekarskie, apteczne jak również wagi dla dużych odbiorców jak wagi wozowe, kolejowe, magazynowe, przenośne dla wojska, wagi przewoźne na kółkach. W najlepszym okresie było to kilkanaście tysięcy wag miesięcznie. Bardzo dobra kondycja finansowa przedsiębiorstwa pozwoliła na uruchomienie filii w Berdyczowie, Smoleńsku oraz Jekaterynosławiu.
W 1913 roku zdecydowano o zmianie charakteru prawnego fabryki, została przekształcona w spółkę akcyjną. Wyemitowano 200 akcji o wartości 200 zł każda. Pakiet 91% akcji pozostał w rękach Wilhelma Hessa. Wyroby fabryki zdobywały medale i wyróżnienia na wystawach krajowych międzynarodowych.
Sytuacja przedsiębiorstwa po wybuchu pierwszej wojny światowej uległa znacznemu pogorszeniu. Brak surowców, drastyczny spadek popytu spowodowały ograniczenie, a nawet czasowe wstrzymanie produkcji. Fabrykę uruchomiono ponownie w 1917 r. jednak z dużymi trudnościami. Brakowało surowców, straty parku maszynowego sięgały 60%. Złą kondycję dodatkowo pogorszył jeszcze pożar który wybuchł w Wigilię 1919 r.
Wraz z normalizacją życia gospodarczego kraju, wzrastał popyt na wagi, jednak poważny kierunek eksportu jakim była Rosja w nowych realiach okazał się nieosiągalny. Próbą ratowania zakładu była zaciągnięta w 1927 r. pożyczka w Miejskim Towarzystwie Kredytowym.
Niestety lata następne – lata kryzysu gospodarczego - pogłębiły trudności fabryki. Popyt na rynku krajowym był zbyt mały, rynek zagraniczny praktycznie nie istniał. Dodatkowo nie istniała praktycznie możliwość spłaty zaciągniętego kredytu.
W wyniku tych licznych trudności w 1932 r. ogłoszono upadłość zakładu. Przebywający już wtedy w Czechach Wilhelm Hess zmarł w tym samym roku, tuż przed ogłoszeniem upadłości dzieła swego życia. Próba reaktywacji zakładu czyniona przez Karola Hessa – syna Wilhelma, nie powiodła się W 1938 r. zakład nabyła rodzina Krzykowskich z Warszawy, nazwy firmy nie zmieniono. W okresie okupacji fabryka przeszła pod zarząd niemiecki. Po wojnie odzyskali ją Krzykowscy, jednak nie na długo. W 1948 r. została upaństwowiona i w 1951 r. włączona do powstałego przedsiębiorstwa Lubelskie Fabryki Wag.
